چالش های موجود در روند کشف داروهای جدید، توجه روزافزونی را به سوی منابع طبیعی به عنوان مخازنی مناسب جهت استخراج و معرفی ترکیبات موثره با فعالیت های بیولوژیکی متنوع جلب نموده است. با در نظر گرفتن روش های مختلف معتبر سازی و سنجش های زیستی موجود، در سال های اخیر ماهی زبرا به عنوان یک مدل مناسب سنجش زیستی و همچنین استراتژی جالب توجه برای معرفی ترکیبات با آثار فارماکولوژی جدید تبدیل شده است. در این مقاله تلاش می شود ارزیابی های انجام شده با استفاده از ماهی زبرا جهت مطالعه انواعی از ترکیبات طبیعی بررسی شود و ویژگی متمایز این مدل به عنوان یک خط مشی متفاوت جهت تشخیص کاربردهای متنوع ترکیبات فعال معرفی شود.

لیشمانیازیس، بیماری عفونی است که توسط گونه های مختلف لیشمانیا ایجاد می گردد. مردم بسیاری در برخی از کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه، به این بیماری مبتلا هستند. لیشمانیازیس از لحاظ علایم و عوارض حاصله در بیماران، به سه دسته لیشمانیوز جلدی، جلدی- مخاطی و احشایی تقسیم می گردد، که فرم جلدی آن شایع تر بوده و در برخی از کشورها از قبیل ایران به وفور یافت می شود. لیشمانیا از طریق گزش پشه Phlebotomus papatasi و برخی دیگر از گونه های فلبوتوم انتقال می یابد.گزارشات سازمان بهداشت جهانی حاکی از به خطر افتادن سلامتی قریب به 350 میلیون نفر از مردم در 88 کشور مختلف دنیا توسط این بیماری می باشد. تعداد مبتلایان به این بیماری در حال حاضر، 12 میلیون نفر بوده و تخمین زده می شود، سالانه حدود 2 - 1 میلیون مورد ابتلای جدید نیز، اتفاق افتد. حدود نود درصد از موارد ابتلا به لیشمانیای جلدی در کشورهای افغانستان، برزیل، ایران، پرو، عربستان سعودی و سوریه بوده است.امروزه با توجه به عوارض جانبی زیاد و خطرناک فرآورده های دارویی موجود، تلاش برای یافتن داروهای موثرتر، ارزان تر، کم عارضه تر و دارای منشا گیاهی بیشتر شده است. بررسی و شناخت گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی و ترکیبات تشکیل دهنده آن ها می تواند دستیابی به این اهداف را آسان تر نماید. در حال حاضر اثرات ضدلیشمانیای برخی از گیاهان و ترکیبات گیاهی از قبیل تعدادی از کینونها، ترپنها، آلکالوییدها، کومارینها، فلاونوییدها، لاکتونها، چالکونها، تترالونها و ساپونینها به اثبات رسیده است. در این مقاله سعی شده است، با بررسی گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی ملل مختلف و ترکیبات موثره موجود در آن ها، منابع جدیدی برای دسترسی به ترکیبات موثر ضد لیشمانیا معرفی گردد.

مقدمه: سرطان تکثیر غیرطبیعی و بدون کنترل سلول ها است. عوامل سرطان زا موجب آسیب DNA و از دست رفتن عملکرد ژن های سرکوب کننده تومور می شوند که نتیجه آن شکل گیری تومور و متاستاز است. برخی از عوامل سرطان زا عوامل فیزیکی مانند تابش اشعه فرابنفش، عوامل شیمیایی مانند ترکیبات شیمیایی القاگر سرطان، دود سیگار، رژیم غذایی نامتعادل، عوامل شغلی، وراثتی، هورمونی، متابولیکی و عوامل زیستی به ویژه برخی باکتری ها و ویروس ها هستند. امروز مهمترین درمان موجود برای سرطان شیمی درمانی است که علاوه بر اثرات جانبی متعدد، مقاومت دارویی هم در بیمار ایجاد می کند. برخی از گیاهان به مدت طولانی به عنوان منابع قابل اطمینان و عالی برای توسعه داروهای ضدسرطانی مدنظر بوده اند. برخی از گیاهان نقش محافظتی و درمانی در سرطان دارند و برخی دیگر نیز اثرات جانبی ناشی از شیمی درمانی و رادیوتراپی را کاهش می دهند و به علاوه از نظر اقتصادی هم مقرون به صرفه هستند. برخی ترکیبات طبیعی دریایی و عناصر معدنی نیز با توانایی مهار تومور شناخته شده اند. مقاله حاضر مروری بر مهمترین مواد طبیعی ضدسرطان در دنیا داشت و مهمترین مکانیزم های اثر آنها را معرفی کرد. نتیجه گیری: در طب سنتی اغلب کشورها مواد طبیعی متعددی برای انواع سرطان ها شناخته شده است. برخی از مهمترین مواد طبیعی ضدسرطانی سنتی شناخته شده در نقاط مختلف دنیا شامل گیاه چینی رابدوزیا، ترکیبات فلاونوئیدی پلی فنولیک مانند کوئرستین، اسکوتلیا بایکالنزیس، سیر، کورکومین و غیره است. مکانیسم اثر ضدسرطانی اغلب این مواد مربوط به خاصیت آنتی اکسیدانی و مهار رشد سلول های توموری آنها است. بسیاری از این مواد به طور سنتی در مناطق مختلفی از جهان کاربرد دارند.

اسانس ها مخلوطی از ترکیبات روغنی فرار بوده که به عنوان یک متابولیت ثانویه در گیاهان دارویی ساخته می شوند. بر اساس نظریه سازمان استانداردسازی بین المللی، اسانس ها به عنوان محصولات استخراجی از منابع گیاهی یا میوه جات با استفاده از روش تقطیر با بخار یا آب در نظر گرفته می شوند. ترکیبات شیمیایی آن ها بر اساس فاکتورهایی همچون گیاه، محیط و روش استخراج بسیار متفاوت می باشد. اسانس ها به دلیل ویژگی ضد میکروبی، ضد اکسیدانی، ضد التهابی و ضد سرطان می توانند جایگزین مناسبی در زمینه های غذایی و دارویی باشند، امروزه با افزایش آگهی های تولیدکنندگان در به کارگیری مواد طبیعی به ویژه در مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی و دارویی اسانس ها محبوبیت بیشتری پیدا کرده اند. بررسی حاضر خلاصه ای جامع در مورد تعریف اسانس، روش استخراج از گیاهان دارویی، فعالیت بیولوژیکی و فارماکولوژیکی، بررسی ترکیبات شیمیایی و نیز مزایای بالقوه اسانس ها به منظور افزایش سطح سلامتی جامعه را ارایه می دهد. داده های مربوط به این پژوهش حاصل جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی مانند Science Direct، Elsevier، PubMed،Google scholar و SID از سال 2005 تا 2015 و با استفاده از کلیدواژه های اسانس، گیاهان دارویی، افزودنی طبیعی، خواص درمانی اسانس ها، Medicinal Plants،Essential Oil و Natural Additive می باشد. اسانس ها فعالیت های ضد میکروبی گسترده ای دارند و در بسیاری از موارد سبب از بین بردن باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها می شوند، بدون اینکه اثرهای نامطلوبی بر سلامت مصرف کننده داشته باشند. در این بررسی عمده ترین ترکیبات شیمیایی مشترک در اسانس های گیاهی شامل تیمول، آلفا پینن، بتا پینن، کارواکرول، لینالول، ژرماکرن و کومین آلدهید بود. همچنین اسانس ها فعالیت ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و بسیاری خواص فارماکولوژیکی با دامنه وسیع دارند که کاربرد آن ها را به عنوان فرآورده های طبیعی دوچندان می سازد. اسانس ها فعالیت های بیولوژیکی و فارماکولوژیکی بالقوه ای داشته و بنابراین دارای کاربردهای فراوانی در حوزه داروسازی و صنایع غذایی می باشند.

سابقه و هدف: بیماری کبد چرب وضعیتی است که در آن تری گلیسیرید در سلول های کبدی، بدون سابقه مصرف الکل تجمع پیدا می کند که همین امر یکی از علل اصلی سیروز کریپتوژنیک و بیماری مزمن کبد است. در حال حاضر برای این بیماری هیچ گونه درمان قطعی به جز تغییر سبک زندگی وجود ندارد. با وجود این، پیشرفت های پزشکی، آنتی اکسیدان تراپی و استفاده از داروهای گیاهی به دلیل در دسترس بودن، تاثیرات زیادی در بهبود استیاتوز و التهاب دارند. بنابراین داروهای گیاهی برای مدیریت موثر این بیماری بسیار کاربردی به نظر می رسند. لذا در مطالعه حاضر به دلیل شیوع قابل توجه این بیماری سعی شده است درمان های مکمل کبد چرب غیرالکلی بررسی و گزارش شود. مواد و روش ها: به منظور جست وجو، از مقالات انگلیسی و فارسی با واژه های کلیدی کبد، داروهای گیاهی، کبد چرب غیرالکلی، آنتی اکسیدان با عملگرهای بولی AND, OR از ژانویه 2016 تا پایان فوریه 2021 استفاده شد. مقالات چاپ شده در بانک های اطلاعاتی بین المللی Cochrane, PubMed, Scopus, Science Direct, Embase و SID جست وجو شدند. در ابتدا تعداد 36 مقاله جست وجو شد که تعداد 9 مقاله با عدم ارتباط موضوعی و نتایج حذف شدند و نهایتا 27 مقاله وارد روند مطالعه شد. یافته ها: در این مطالعه مشخص شد که گیاهان دارویی از طریق مکانیسم های متعددی مانند افزایش متابولیسم چربی ها، افزایش سنتز اسیدهای صفراوی، کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب، در بهبود بیماری کبد چرب غیرالکلی نقش ایفا می کنند. نتیجه گیری: پلی فنول ها و آنتی اکسیدان های گیاهی به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی، اثرات درمانی و حفاظتی قادرند به عنوان دارو برای جلوگیری از استیاتوز کبد استفاده شوند. نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که ترکیبات گیاهی با مکانیسم های متعدد بیوشیمیایی توانایی تاثیر بر پاتوژنز کبد چرب غیرالکلی را دارند؛ لذا انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه پیشنهاد می شود.

پژوهش حاضر به بررسی کارآیی نیزار طبیعی در مقیاس واقعی در پالایش کیفی زهاب ورودی نیشکر خوزستان در طول مدت یک سال (1399-1398) پرداخته شد. کارایی نیزار طبیعی با سنجش پارامتر هایی نظیر NO3، NO2، NH4 و TN مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون t-test بر روی هر کدام از فاکتور های NO3، NO2، NH4 و TN نشان داد که بین ایستگاه های مطالعاتی ST0-ST1، ST0-ST2، ST0-ST3، ST1-ST2، ST1-ST3، ST2-ST3 در سطح یک درصد اختلاف معنی داری وجود دارد. بیشترین اختلاف میانگین در میزان NO3، NO2، NH4 و TN بین ایستگاه ST0-ST3 مشاهده شد. در ایستگاه ST3 که بیشترین فاصله را نسبت به نقطه ورودی دارد، بیشترین راندمان حذف برای هر کدام از ترکیبات ازته حاصل گردید. میانگین حذف فاکتور NO3 زهاب خروجی در ایستگاه های ST1، ST2 و ST3 نسبت به میزان اولیه آن در زهاب ورودی به ترتیب 23، 50 و 64 درصد کاهش داشت. کاربرد نیزار طبیعی باعث کاهش NH4 نسبت به میزان اولیه شد و این کاهش نسبت به میزان اولیه در ایستگاه ST2 و ST3 بیشتر بود و ایستگاه ST3 بیشترین کاهش (به ترتیب برابر با 70، 68، 67 و 68 درصد در هر چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان) را به خود اختصاص داد. روند تغییرات TN نسبت به میزان اولیه مشابه با روند تغییرات NH4 بود، اما میزان کاهش TN در ایستگاه ST3 دارای شدت کاهش بیشتری بود و در مقایسه با ایستگاه های ST1 و ST2 به کمترین مقدار ممکن رسید و نتایج حاکی از تاثیر چشمگیر کاربرد نیزار در این فاصله از نقطه ورودی در کاهش TP بود. در ایستگاه های مختلف، با افزایش فاصله از نقطه ورودی، تاثیر زمان ماند ها (26/1، 10/1، 30/1 و 60/1 روز) بر حذف ترکیبات ازته چشمگیر بود و برای هر کدام از زمان ماند ها در ایستگاه ST3 که بیشترین فاصله نسبت به نقطه ورودی را داشت، بیشترین راندمان حذف مشاهده شد.

مرکبات اغلب در معرض خشکی های دوره ای هستند. به همین منظور، اثر تنش خشکی بر میزان برخی ترکیبات در دانهال های نوسلار 8 ژنوتیپ ناشناخته مرکبات شامل 4-2، 2-5، 2-12، 5-10، 1-10، 1-2، بکرایی و لیموآستارایی به همراه دو پایه متحمل پونسیروس (Poncirus trifoliate Raf. )و حساس راف لمون (Citrus jambhiri Lush. )مطالعه شد. این پژوهش، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در بستر کوکوپیت و ماسه (1: 1) تحت شرایط گلخانه ای انجام شد. فاکتورها شامل ژنوتیپ های مرکبات و سطوح آبیاری بودند. نتایج نشان داد در شرایط تنش، پونسیروس با 4/298 میکرومول بر گرم وزن خشک برگ، بیش ترین تجمع پرولین را داشت و بیش ترین میزان تجمع مالون دی آلدهید در راف-لمون با 9/356 نانومول بر گرم وزن خشک برگ و کم ترین در پونسیروس با 4/134 میکرومول بر گرم وزن خشک مشاهده شد. همچنین در شرایط تنش، بیش ترین میزان قند محلول در ژنوتیپ 2-5 با 37/97 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ و کم-ترین نیز در راف لمون با 57/51 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ گزارش شد. در شرایط تنش، راف لمون کم ترین میزان کلروفیل کل را داشت. ژنوتیپ 2-5 با 4/9 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ، بیش ترین و ژنوتیپ لیمو آستارایی با 4/4 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ، کم ترین میزان کاروتنویید کل را داشتند. بیش ترین مقدار کلسیم در شرایط تنش در پونسیروس با 57 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ و کم ترین در راف لمون با 63/32 دیده شد. بر این اساس، پونسیروس و ژنوتیپ 2-5 به عنوان متحمل در برابر خشکی و راف لمون و لیمو آستارایی بعنوان حساس معرفی شدند.

کیفیت بافت عامل مهمی در ارزیابی میوه ها می باشد. سطوح برش خورده میوه سیب، در اثر فعالیت آنزیم پلی‎فنول اکسیداز قهوه­ای رنگ می شود که دلیل آن اکسیداسیون مواد فنولی می باشد. جلوگیری از اکسیداسیون مواد فنولی و تغییر رنگ بافت میوه­ها در صنایع غذایی اهمیت فراوان دارد. به دلیل اثرات نامطلوب افزودنی­های شیمیایی بر سلامت انسان و افزایش ترجیح مصرف کنندگان برای جایگزینی آنها با مواد طبیعی، بازار جالبی برای استفاده از افزودنی­های طبیعی گیاهی در حال شکل­گیری است. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر برخی ترکیبات شیمیایی و  طبیعی شامل سدیم متابی سولفیت، اسید سیتریک، عرق کاسنی، عرق شیرین بیان و عرق بادرنجبویه بر فعالیت آنزیم پلی فنول اکسیداز صورت گرفت. فعالیت آنزیم پلی فنول اکسیداز با استفاده از پیروگالل به عنوان سوبسترا به روش طیف سنجی نوری ارزیابی شد. مقادیر دما و pH بهینه فعالیت آنزیم به ترتیب 32 درجه سانتیگراد و 7 تعیین شدند. نتایج حاکی از تاثیر معنی­دار ترکیبات طبیعی مورد استفاده، سدیم متابی سولفیت و اسید سیتریک در کاهش فعالیت این آنزیم بود. بر این اساس، می­توان فعالیت پلی­فنل­اکسیداز را برای جلوگیری از قهوه ای شدن میوه­ها با استفاده از ترکیبات طبیعی مناسب به جای مواد شیمیایی کاهش داد.

روش RCCI در موتور دوگانه ­سوز دیزل-گاز در این پژوهش استفاده می شود. بررسی مطالعات گذشته نشان می دهد، ترکیبات مختلف گاز طبیعی و درصد آن بر عملکرد موتورهای دوگانه­ سوز اثر زیادی دارد. هدف این تحقیق بررسی رفتار احتراق موتور OM355 در حالت دوگانه­ سوز (دیزل/گاز) به کمک دینامیک سیالات محاسباتی است. برای این منظور موتور دوگانه سوز با ترکیبات مختلف گاز CNG و درصدهای مختلف آن برای سرعت 1400 دور در دقیقه با استفاده از نرم ‏افزار کانورج شبیه سازی شده ­است. نتایج شبیه سازی نشان می دهد که ترکیبات گاز طبیعی با مقدار متان بیشتر ضمن افزایش کیفیت احتراق، مقدار هیدروکربن های نسوخته و آلاینده دوده را کاهش می دهد. همچنین در احتراق این ترکیب دمای محفظه احتراق افزایش یافته و مقدار آلاینده NOX در گازهای خروجی افزایش می یابد. بررسی درصدهای مختلف گاز طبیعی در موتور دوگانه­ سوز نشان می دهد که با افزایش مقدار گاز طبیعی تا 70 درصد، مقدار بیشینه دمای داخل محفظه احتراق کاهش و در بیشتر از این مقدار افزایش می یابد. لذا آلاینده NOX برای نسبت های تا 70 درصد، نسبت به موتور دیزلی تا 75 درصد کاهش و با افزایش بیشتر مقدار گاز طبیعی به دلیل بالارفتن دمای محفظه احتراق مقدار آلاینده NOX افزایش می یابد.